Gerçekte kim olduğunu bildiğin insanın senden başarılı olması. Haset üreten bir konu. Senden fazla para kazanması. Bu aptal adam bunu nasıl yapıyor diye düşünmen. En son ilkokulda kitap okumuş adamın son model arabalarda gezmesi, hayatını okuyarak geçirmiş adamın da kitabı ikinci baskı yaparsa alacağı üç beş bin liraya sevinmesi. Adil bir dünyada mı yaşıyoruz?

Adil bir dünyada değiliz ama hedeflediğine ulaşan da az. İnsanların hedefleri farklı farklı. Çoğunun hedefi yalnız kalmamak mesela. Sırf bunun için yapıp, çevre ediniyor. Normalde son model arabaya binmenin getirdiği önemli bir fayda yok, iki gün sonra unutacağın bir takım özellikler için iki katı para ödeniyor. Asıl mevzuu ise sinyal ve o sinyali vermek istediğin insanlar. O sinyali vermek istediğin insanların bu arabaya bu kadar para verilebileceğini bilmesi lazım. Beni ilgilendirmiyor mesela arabanın ne kadar pahalı olduğu. Neticede beni kullanımı ilgilendiriyor ve kendi kendine gitmiyorsa, hala aynı çukurlu yollarda gidiyorsan veya kanatlanıp uçmuyorsa, otoparkı olmayan evlerin yakınında sokak sokak yer arıyorsan arabayı koyacak, ne kadar pahalı olduğunun bir önemi yok. Telefon eline alıp konuşuyorsan, arabanın son model olmasını bilakis beceriksizlik olarak yorumluyorum. Telefonunu bile bağlayamayacak kadar beceriksizsen, arabanın ne kadar pahalı olduğu o kadar da mühim değil.

İnsanların sahip oldukları ancak biz onlara sahip olmak istiyorsak bizi acıtıyor. Eğer çocuk sahibi olmak istiyorsan, çocuklu ailelerin çocuklarına ne kadar kötü davrandığını, senin olsa ne kadar iyi olacağınla ilgileniyorsun. O arabadan veya o evden istiyorsan, o statüyü istiyorsan, o insanların yaptıkları seni etkiliyor. Beni arabalar etkilemiyor ama Boğaz'da bir yalım olsun isterim mesela, onun Boğaz'da yalısı olan birinin düz hıyar olması beni herhangi bir hıyardan daha fazla etkiliyor.

Allah'ın neden bazılarına çok, bazılarına az verdiği konusunda rasyonel bir izah yapılabileceğini sanmıyorum. Bu insanların çoğunun da bildikleri oyunu oynamak dışında bu konuda bir fikirleri olduğunu sanmıyorum. İnsanın başına bir kaza geldiğinde bunu nasıl izah edeceğini bilemez ama saçmalama hakkı sonsuz olduğu için şöyle yapsaydım, böyle yapsaydım diyebilir. Başarı için de aynısı geçerli, bu insanların çoğunun neden başarılı oldukları konusunda bir fikirleri yok. Bazıları gerçekten yetenekli ve doğru zamanda, doğru oyunu oynamayı bilmişler. Bazılarının doğdukları çevre zaten bir yaşam biçimi sunuyor, onunla yaşayıp giderken başarılı oluyorlar. Bazılarının insan ilişkileri kuvvetli, doğru insana doğru hikayeleri anlatıyorlar, bazılarının hayatındaki tek hedef o olmuş, diğer kısımlarını ıskalasalar da biz neyi olamadıklarını bilmediğimiz için güzel görünüyor.

Hayat sadece bir mühendislik meselesi değil. Hayatını inşa edemezsin, bunun dışarıdan desteğe de ihtiyacı var. Bu desteği Allah sunabilir, belki bazı insanlar da sunabilir ama neticede mahiyetini bilmediğin o destek olmadan o başarıya ulaşamazsın. Bir insan kendini övüyorsa, vermek istediği sinyallerin alındığından emin olamıyordur, siz bilmezsiniz bende neler var. Verdiğin sosyal sinyallerin alındığı konusunda şüphe içindesin, bu ilginç ama söylediklerinin kendisi o kadar ilginç değil. Sen seni doğuran bütün o sebeplerin ve etkilerin bir bileşimisin. O halde neden sana hayatını kendin inşa etmişsin gibi davranayım?