menfez 128

Bitcoin ve genel kriptopara teknolojisiyle ilgili bir yazı okudum. Kendi fikirlerim de bu yönde olduğu için hoşuma gitti. Confirmation bias diyorlar, kendi fikirlerimizi destekleyen bilgileri daha mantıklı buluyoruz.

Bu teknoloji başta (2010 gibi) bana da ilgi çekici gelmişti. Merkezi olmayan ama insanların birbirine para gönderebildikleri bir banka. Teoride hayli güzel.

Ancak pratikte işleyişi çoğunluk esasına göre. Kimin kime para gönderdiğini takip eden bir milyon bilgisayar varsa, bunların 500.001'inin Ali'nin Ayşe'ye para gönderdiğini söylemesi gerekiyor. Ali'nin aynı parayı iki kere göndermesini engellemek için bu lazım. Yoksa merkezi bir hesap defteri olmadığı için Ali parayı hem Ayşe'ye, hem Fatma'ya gönderebilir. Beklenir bu erkek milletinden böyle şeyler.

Bu sefer de bu bir milyon bilgisayarın bu hesapları daima takip etmesi meselesi ortaya çıkıyor. Güvenlik amacıyla devamlı hesap defterinin toplamını çıkarıyorlar. Bu toplamın sonu 000000... 'la biterse, bunu ilk bulanın 1 Bitcoin'i daha oluyor. Buna da Bitcoin madenciliği adı veriliyor. Hesap tutanlar bu faaliyetleri sonucu para kazanmış oluyor yani. Ancak bu toplam çıkarma işi hayli masraflı bir iş. 1 milyon kişi 1 milyon kişiye para gönderiyor ve bunların toplamları her saniye yeniden çıkarılıyor. Bu da elektrik masrafı.

Ayrıca yavaş. Bu (diyelim 1 milyon) bilgisayarın hesaplarda konsensüs sağlaması zaman alıyor. O sebeple Bitcoin'de saniyede 5-10 kişi birbirine para gönderebiliyormuş. Her işlemden sonra bütün o bilgisayarların konsensüs sağlaması lazım.

Bu elektrik parasını kim veriyor diyorsanız, işte Bitcoin'in fiyatı yükseliyor, toplam hesaplarından (madencilikten) çıkan Bitcoin'leri satıyorlar. Onunla da elektrik parası ödeniyor. Ayrıca bazı Bitcoin satıcıları masraf da alıyormuş.

Dikkat ederseniz, bu düzende üretilen bir şey yok. Bitcoin madenciliği ile ortaya çıkan Bitcoin'leri birileri gerçek para verip alıyor. Sonra bunlar da Bitcoin'i başkalarına satıyorlar. Ortada deli gibi elektrik yakan makineler ve birbirine Bitcoin satan akıllılar dışında bir şey yok. Bu işlemin devam edebilmesi için bu bilgisayarların elektrik yakmaya ve daha önemlisi birilerinin bu Bitcoin'leri almaya devam etmesi lazım.

Yukarıdaki yazıda bu para gönderme işinin suç örgütleri tarafından kullanıldığını falan anlatıyor. Ben o kadar konformist değilim, para konusunda bürokrasilerin ve ulus devletlerin de masum olduklarını sanmıyorum. O yüzden birileri uyuşturucu parasını bu yolla gönderiyormuş diye teknolojiyi beğenmezlik etmem ama teknoloji uzun vadede işe yarayacak bir teknoloji değil. Merkez olmadan para trafiği yapmanın teorik olarak mümkün olduğunu ama pratikte hayli akıllı adam ve bazı ülkelerin toplam elektrik harcamasından fazla ceryana ihtiyaç duyduğunu gördük.

Bir yerde Bitcoin alacak akıllı kalmadığında, bu elektrik paralarının da ödenmesi imkansız hale gelecektir. Bazıları kendi üretiyormuş elektriğini ama ürettiğin elektriği dışarıya satmak Bitcoin'den daha karlı olduğunda bilgisayarın fişini çekerler. Bunun gibi sebeplerden kriptopara işinin bir noktada bu zamanın lale çılgınlığı gibi hatırlanacağını düşünüyorum.